باداب سورت، ساری
◉ درباره: باداب سورت چشمهٔ پلکانی تراورتنی بینظیر در ایران و کمنظیر در جهان است که واقع در روستای ارست بخش چهاردانگهی شهرستان ساری میباشد. این چشمه توسط سازمان میراث فرهنگی در سال 1387 پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. ثبت جهانی این باداب نیز پس از پاموککاله ترکیه، به عنوان دومین چشمهٔ آب شور جهان بودهاست. برای رسیدن به این محل باید از جاده کیاسر که اتصال دهنده شهر ساری به دامغان سفر را آغاز کنید. قبل از ورود به جاده اصلی حتماً از میزان بنزین و سلامت خودرو و اقلام مصرفی همچون آب و تغذیه همراهی اطمینان حاصل کنید. این چشمهها در بلندای 1841 متری از تراز دریا جای دارند، در ایران بینظیر هستند. اطراف چشمه پوشیده از درختچههای زرشک وحشی و ارتفاعات بالاتر پوشیده از جنگلهای سوزنی برگ است. این چشمه توسط کوهنوردی کشف شد و بنابر گفتهها، درحال تخریب چشمهها برای ساخت هتل بودند که با کمک مردم از تخریب آن جلوگیری و به ثبت ملی رساندند. گریگوری ملگُنُف در سال 1858 و 1860 در پی انجام مأموریتی از سوی حکومت قفقاز (برای اجراء وصیتنامهٔ پتر کبیر) به نواحی جنوبی دریای مازندران سفر کرد. او در سفرنامهاش آنجا که مناطق مرزی هزارجریب را برمیشمارد، نام باداب سورت را بهصورت «چشمهٔ آروس» آوردهاست که در واقع اشاره به چشمهٔ روستای ارست (آروس) میباشد.
در سفرنامهٔ کلنل برسفرد لوات چنین آمده:
«در یک دره درکنار یکی از این رودخانهها قریه کلهسر (قلعهسر) یا کلههزار واقع است و قریب هشتاد خانه پانصد نفر جمعیت دارد. اطراف ده هر قطعه زمین مناسبی را زراعت کرده بودند. از این دره که گذشتیم به قریه سورت رسیدیم چشمههای آب گوگردی که سابقاً ذکر شد در حوالی این قریه واقع است. در این کوهها درختهای سروکوهی زیاد دارد. در سمت شمال راه در کمرکوهی قریه است موسوم به بدله (بادله کوه) که قریب هفتصد نفر جمعیت دارد.»
این باداب شامل چندین چشمه با آبهای کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم آب است. چشمهٔ پرآب دارای آب بسیار شور و استخری با قطر حدود 15 متر و عمق زیاد است.چشمهٔ دوم که در بالادست و شمال غربی این چشمه قرار دارد، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی است، در اطراف چشمه کمی رسوب آهن نشستهاست. جریان آبهای رسوبی و معدنی این چشمهها طی سالها، در شیب پایین دست کوهستانی خود، صدها طبقه و دهها حوضچهٔ پلکانی بسیار زیبا به رنگهای نارنجی، زرد و قرمز در اندازههای مختلف پدیدآوردهاست. این طبقات و حوضچهها در واقع جاذبهٔ اصلی و ویژگی منحصربفرد چشمههای باداب سورت است. زیبایی این طبقات و محل ویژهٔ قرارگیری چشمه در دامنهٔ کوهستان و چشماندازهای اطراف به ویژه در غروب تحسینبرانگیز است. این چشمهها به دلیل داشتن ساختار پیچیده زمینشناسی در بدترین شرایط خشکسالی پر آب بوده و شایعاتی مبنی بر خشک شدن آن کاملا بیاساس است.
⚙ منبع: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی / https://www.visitiran.ir
